Xenófanes

Xenófanes (- 570 a - 475)

Xenófanes naceu en Colofón, unha colonia jónica de Asia Menor próxima á cidade de Éfeso e tamén próxima a Mileto, no ano 570 a. C. Ao parecer, aínda que é un dato non confirmado, foi discípulo de Anaximandro. Á idade de 25 anos, segundo o seu propio testemuño, tivo que abandonar a cidade ao ser esta conquistada polos medos. A partir dese momento comezaría unha vida errante e viaxeira na que se gañaría a vida como rapsoda e poeta cantando os versos homéricos ou, máis probabelmente, as súas propias composicións.

Durante estas viaxes Xenófanes tivo contacto con outras culturas e grazas a iso desenvolveu como consecuencia un profundo espírito crítico que máis adiante veremos aplicado na súa filosofía. O propio Xenófanes dános unha descrición de todo o dito nun ton cálido e humano no que supón un dos primeiros fragmentos, se non o primeiro, de tipo autobiográfico da cultura grega:

Fai xa sesenta e sete anos desde que o peso da vida
Arrastro aquí e alá polas rexións de Grecia.
Desde o meu nacemento pasaran xa vinte e cinco anos.
Se é que aínda recordo ben.
Estas son as cousas das que hai que conversar xunto ao lume, no inverno,
Confortabelmente reclinado, bebendo viño doce e comendo froitos secos:
"Dime quen es, amigo, e de onde vés;
Que idade tes, compañeiro, e cantos anos tiñas
Cando a invasión dos medos.

As súas viaxes concluirían en Italia, máis concretamente en Elea, cidade que, segundo algúns dos testemuños, el mesmo axudou a fundar. Parece bastante seguro afirmar que viviu unha vida moi lonxeva, superior aos 90 anos de idade. Outras datos ou anécdotas que se lle atribúen a Xenófanes son de dubidosa fiabilidade, ben porque os testemuños contradinse entre si ou debido a que se trata de anécdotas moi coñecidas que se lle atribuían a personaxes distintos e polo tanto non se sabe a cal de ditos personaxes corresponde realmente.

As fontes que temos para a reconstrución da vida e a obra de Xenófanes son Dióxenes Laercio, quen lle dedica un breve capítulo na súa Vidas dos filósofos gregos máis ilustres, Aristóteles, Simplicio, que nos fala de Xenófanes baseándose no dito por Teofrasto, así como outros autores que o mencionan, aínda que non lle dedican unha atención especial, como Platón ou Heráclito.