Marx

A riqueza das sociedades nas que impera o modo de produción capitalista preséntase como unha "inmensa acumulación de mercadorías". Polo tanto, o punto de partida da nosa investigación será a análise da mercadoría, forma elemental de dita riqueza.

En primeiro lugar, a mercadoría é un obxecto externo, unha cousa que, en virtude das súas propiedades, satisfai necesidades humanas de calquera clase. A natureza destas necesidades, o feito de que teñan a súa orixe no estómago ou na fantasía, non cambia para nada a cuestión. Tampouco se trata aquí de saber como se satisfán esas necesidades, se de maneira directa, como medio de vida, ou de maneira indirecta, como medio de produción.

Todas as cousas útiles, como o ferro, o papel, etc., poden considerarse desde dous puntos de vista; o da calidade e o da cantidade. Cada unha é un conxunto de diversas propiedades e, polo tanto, pode resultar útil en distintos aspectos. O descubrimento de tales aspectos diversos e, ao mesmo tempo, dos diferentes usos das cousas é un feito histórico. O mesmo acontece co descubrimento de medidas sociais para a cantidade dos obxectos útiles. A diversidade destas medidas das mercadorías ten a súa orixe, en parte, na diversa natureza dos obxectos a medir, e en parte, na convención.

A utilidade dunha cousa fai dela un valor de uso. Pero esta utilidade non é algo vago e impreciso. Está determinada polas propiedades materiais da mercadoría e non pode existir sen ela. En consecuencia, a materialidade mesma da mercadoría, o ferro, o trigo, o diamante, etc., é un valor de uso. E non é o maior ou menor traballo que lle custa ao home apropiarse das súas calidades útiles o que lle dá ese carácter. Ao referirse a valores de uso, supónselles sempre nunha cantidade determinada; por exemplo, unha ducia de reloxos, un metro de tela, unha tonelada de ferro, etc. Os valores de uso das mercadorías subministran os materiais para un coñecemento particular, o da ciencia comercial. Os valores de uso non se fan efectivos máis que no uso ou no consumo. Constitúen a materia da riqueza, calquera que sexa a forma social desta. Na sociedade que temos que estudar son ao mesmo tempo os soportes materiais do valor de cambio.

O valor de cambio preséntase en primeiro lugar como a relación cuantitativa, a proporción na que valores de uso dunha clase cámbianse por valores de uso doutra; relación que varía constantemente co tempo e o lugar. Así, pois, o valor de cambio parece algo arbitrario e puramente relativo; un valor de cambio intrínseco, inmanente á mercadoría, parece, como diría a escola, unha contradictio in adiecto. Examinemos a cousa máis de preto.

Unha determinada mercadoría, por exemplo, un quintal de trigo, cámbiase por outros artigos nas máis diversas proporciones. Sen embargo, o seu valor de cambio permanece inmutábel, xa se exprese en “x” betume, en “y” seda, en “z” ouro, etc. Polo tanto, debe ter un contido distinto destas diferentes expresións.

Tomemos agora dúas mercadorías; por exemplo, trigo e ferro. Sexa cal for a súa relación de cambio, sempre poderá representarse mediante unha ecuación na que unha cantidade dada de trigo considérese igual a unha cantidade calquera de ferro; por exemplo, un quintal de trigo = x quilogramos de ferro. Que significa esta ecuación? Significa que dous obxectos diferentes, un quintal de trigo e x quilogramos de ferro, teñen algo en común. Polo tanto, ambos son semellantes a un terceiro, que non é nin o un nin o outro. Cada un deles, en canto valor de cambio, debe ser reducíbel ao terceiro, independentemente do outro.

Un exemplo tomado da xeometría elemental aclararanos isto. Para medir e comparar as superficies de todas as figuras rectilíneas, descompénseas en triángulos. O mesmo triángulo redúcese a unha expresión completamente distinta do seu aspecto visíbel: á metade do produto da súa base pola súa altura. Do mesmo xeito, os valores de cambio das mercadorías deben reducirse a algo común, do que representan un máis ou un menos.

Este algo común non pode ser unha propiedade natural calquera, xeométrica, física, química, etc., das mercadorías. As súas calidades só interesan na medida que lles dan unha utilidade que as convértea en valores de uso. Pero, por outra parte, é evidente que ao cambiar as mercadorías faise abstracción do seu valor de uso e que toda relación de cambio está caracterizada por esta abstracción. No cambio, un valor de utilidade vale xustamente tanto como outro calquera, sempre que se ache na proporción apropiada. Ou, como di o vello Barbon: "Unha clase de mercadoría vale tanto como outra cando o seu valor de cambio é igual; non existe ningunha diferenza, ningunha distinción entre cousas que teñen o mesmo valor de cambio".

Como valores de uso, as mercadorías teñen ante todo calidades distintas; como valores de cambio, só se diferencian pola cantidade.

Deixando a un lado o valor de uso das mercadorías, só lles queda unha calidade, a de ser produtos do traballo. Pero o produto do traballo xa se metamorfoseou sen nós sabelo. Se facemos abstracción do seu valor de uso, ao mesmo tempo desaparecen todos os elementos materiais e formais que lle daban este valor. Xa non é, por exemplo, unha mesa, unha casa, fío ou un obxecto útil calquera; tampouco é xa o produto do traballo do torneiro, do albanel ou de calquera outro traballo produtivo determinado. Cos caracteres útiles particulares dos produtos do traballo, e ao mesmo tempo que eles, desaparecen o carácter útil dos traballos encerrados neles e as diversas formas concretas que distinguen uns tipos de traballo doutros. Polo tanto, xa non queda máis que o carácter común destes traballos; todos se reducen ao mesmo traballo humano, a un gasto de forza humana de traballo, sendo indiferente a forma concreta na que dita forza sexa gastada.

Consideremos agora o residuo dos produtos do traballo. Cada un deles é por completo semellante ao outro. Todos teñen a mesma realidade fantasmagórica. Convertidos en sublimados idénticos, como mostras do traballo indiferenciado, todos estes obxectos só manifestan unha cousa: que para producilos gastouse unha forza humana de traballo, que neles acumulouse un traballo humano; son considerados valores en canto que son a cristalización desta substancia social e común.

Polo tanto, aquilo que lles é común, e que se manifesta na relación de cambio ou no valor de uso das mercadorías, é o seu valor; e un valor de uso ou un articulo non ten máis valor que o do traballo materializado nel.

Como medir agora a magnitude do seu valor? Polo quantum de substancia "creadora de valor", é dicir, de traballo que contén. A medida da cantidade de traballo é o tempo da súa duración e, pola súa vez, o tempo de traballo mídese en partes, como a hora, o día, etc.

Dirase que se o valor dunha mercadoría vén dado polo quantum de traballo gastado na súa produción, canto máis preguiceiro e inútil sexa un home, máis valerá a súa mercadoría, posto que emprega máis tempo en fabricala. Pero o traballo que constitúe a substancia do valor das mercadorías é un traballo igual e indistinto, un gasto igual de forza. A forza de traballo de toda a sociedade, que se manifesta no conxunto dos valores, non representa, polo mesmo, máis que unha forza única, aínda que se compoña de innumerábeis forzas individuais. Toda forza individual de traballo equivale a outra calquera desde que teña o carácter de forza social media e funcione como tal, é dicir, que non empregue na produción da mercadoría máis que o tempo de traballo necesario por termo medio ou o tempo de traballo socialmente necesario.

O tempo socialmente necesario para a produción das mercadorías é aquel que require un traballo realizado coa destreza e intensidade habituais en condicións normais con relación ao medio social. Despois de introducirse en Inglaterra o tear de vapor, o traballo necesario para transformar en tecido unha cantidade de fío dada talvez quedou reducido á metade. O tecedor inglés sempre necesitou o mesmo tempo para levar a cabo esta transformación; pero, a partir de entón, o produto dunha hora de traballo individual seu só representaba media hora de traballo social, quedando reducido á metade o seu definitivo valor.

Polo tanto, o que determina a cantidade de valor dun artigo é soamente o quantum de traballo, é dicir, o tempo de traballo necesario para a súa produción nunha sociedade dada...

Marx, O capital, lib. 1, sección 1, cap. I