Marx

Resultados da concepción materialista da historia

Atopámonos, pois, aquí ante dous feitos. En primeiro lugar, vemos que as forzas produtivas aparecen como forzas totalmente independentes e separadas dos individuos, como un mundo propio ao lado destes, o que ten a súa razón de ser no feito de que os individuos, cuxas forzas son aquelas, existen diseminados e en contraposición os uns cos outros, ao paso que estas forzas só son forzas reais e verdadeiras no intercambio e a cohesión entre estes individuos. Polo tanto, dunha parte, unha totalidade de forzas produtivas que adoptan, en certo modo, unha forma material e que para os mesmos individuos non son xa as súas propias forzas, senón as da propiedade privada e, polo tanto, só son as dos individuos en canto propietarios privados. En ningún outro período anterior chegaran as forzas produtivas a revestir esta forma indiferente para o intercambio dos individuos como tales individuos, porque o seu intercambio era aínda limitado. Por outra parte, a estas forzas produtivas enfróntase a maioría dos individuos, de quen se esgarraron estas forzas e que, polo tanto, despoxados de todo contido real de vida, convertéronse en individuos abstractos e, xa que logo mesmo, só entón se ven postos en condicións de relacionarse os uns cos outros como individuos.

A única relación que aínda manteñen os individuos coas forzas produtivas e coa súa propia existencia, o traballo, perdeu neles toda aparencia de actividade propia e só conserva a súa vida empequenecéndoa. Mentres que nos períodos anteriores a propia actividade e a creación da vida material aparecían separadas polo feito de atribuírse a persoas distintas, e a creación da vida material, pola limitación dos individuos mesmos, considerábase como unha modalidade subordinada da propia actividade, agora estes dous aspectos desdóbranse de tal modo, que a vida material pasa a ser considerada como o fin, e a creación desta vida material, o traballo (agora, a única forma posíbel, pero forma negativa, como veremos, da propia actividade), revélase como medio.

As cousas, polo tanto, foron tan lonxe, que os individuos necesitan apropiarse a totalidade das forzas produtivas existentes, non só para poder exercer a súa propia actividade, senón, en xeral, para asegurar a súa propia existencia. Esta apropiación áchase condicionada, ante todo, polo obxecto que se trata de apropiar, é dicir, polas forzas produtivas, desenvolvidas agora ata converterse nunha totalidade e que só existen dentro dun intercambio universal. Polo tanto, esta apropiación deberá necesariamente ter, xa desde este punto de vista, un carácter universal en consonancia coas forzas produtivas e co intercambio. A apropiación destas forzas non é, de seu, outra cousa que o desenvolvemento das capacidades individuais correspondentes aos instrumentos materiais de produción. A apropiación dunha totalidade de instrumentos de produción é xa de por si, conseguintemente, o desenvolvemento dunha totalidade de capacidades nos individuos mesmos. Esta apropiación áchase, ademais, condicionada polos individuos que se as apropian. Só os proletarios da época actual, totalmente excluídos do exercicio da súa propia actividade, áchanse en condicións de facer valer a súa propia actividade, íntegra e non limitada, consistente na apropiación dunha totalidade de forzas produtivas e no conseguinte desenvolvemento dunha totalidade de capacidades.

Todas as anteriores apropiacións revolucionarias tiveron un carácter limitado; individuos cuxa propia actividade víase restrinxida por un instrumento de produción e un intercambio imlitado, apropiábanse este instrumento limitado de produción e, con iso, non facían, polo tanto, máis que limitalo novamente. O seu instrumento de produción pasaba a ser propiedade súa, pero eles mesmos víanse absorbidos pola división do traballo e polo seu propio instrumento de produción; en cambio, na apropiación polos proletarios é unha masa de instrumentos de produción a que ten necesariamente que verse absorbida por cada individuo e a propiedade sobre eles, por todos. O moderno intercambio universal só pode verse absorbido entre os individuos desde que se vexa absorbido por todos.

A apropiación áchase, ademais, condicionada polo modo como ten que levarse a cabo. En efecto, só pode levarse a cabo mediante unha asociación, que, dado o carácter do proletariado mesmo, non pode ser tampouco máis que unha asociación universal, e por obra dunha revolución na que, dunha parte, se derroque o poder do modo de produción e de intercambio e a organización social correspondente e na que, doutra parte, se desenvolvan o carácter universal e a enerxía que o proletariado necesita para levar a cabo a apropiación, ao par que o mesmo proletariado, pola súa banda, despóxase de canto poida quedar nel da posición que ocupaba na anterior sociedade.

Soamente ao chegar a esta fase coincide a propia actividade coa vida material, o que corresponde ao desenvolvemento dos individuos como individuos totais e á superación de canto hai neles de natural; e a iso corresponde a transformación do traballo en propia actividade e a do intercambio anterior condicionado en intercambio entre os individuos en canto tales. Coa apropiación da totalidade das forzas produtivas polos individuos asociados, termina a propiedade privada. Mentres que na historia anterior manifestábase sempre como fortuíta unha especial condición, agora pasa a ser fortuíta a disociación dos individuos mesmos, a adquisición privada particular de cada un.

Os filósofos representáronse como un ideal, ao que chaman "o home", aos individuos que non se ven xa absorbidos pola división do traballo, concibindo todo este proceso que nós acabamos de expoñer como o proceso de desenvolvemento "do home", para o que baixo os individuos que ata agora vimos actuar en cada fase histórica deslízase o concepto "do home", presentándoo como a forza propulsora da historia. Deste xeito, concíbese todo este proceso como o proceso de autoalienación "do home", e a razón principal de iso está en que constantemente se atribúe por debaixo de corda o individuo medio da fase posterior á anterior e a conciencia posterior aos individuos anteriores. E este investimento, que de antemán fai caso omiso das condicións reais, é o que permite converter toda a historia nun proceso de desenvolvemento da conciencia.

Resumindo, obtemos da concepción da historia que deixamos exposta os seguintes resultados: 1.° No desenvolvemento das forzas produtivas, chégase a unha fase na que xorden forzas produtivas e medios de intercambio que, baixo as relacións existentes, só poden ser fonte de males, que non son xa tales forzas de produción, senón máis ben forzas de destrución (maquinaria e diñeiro); e, o que se acha intimamente relacionado con iso, xorde unha clase condenada a soportar todos os inconvenientes da sociedade sen gozar das súas vantaxes, que se ve expulsada da sociedade e obrigada a colocarse na máis resolta contraposición a todas as demais clases; unha clase que forma a maioría de todos os membros da sociedade e da que nace a conciencia de que é necesaria unha revolución radical, a conciencia comunista, conciencia que, naturalmente, pode chegar a formarse tamén entre as outras clases, ao contemplar a posición na que se acha colocada esta; 2º que as condicións nas que poden empregarse determinadas forzas de produción son as condicións da dominación dunha determinada clase da sociedade, cuxo poder social, emanado da súa riqueza, atopa a súa expresión idealista-práctica na forma de Estado imperante en cada caso, razón pola cal toda loita revolucionaria está necesariamente dirixida contra unha clase, a que ata agora domina; 3º que todas as anteriores revolucións deixaron intacto o modo de actividade e só trataban de lograr outra distribución desta actividade, unha nova distribución do traballo entre outras persoas, ao paso que a revolución comunista está dirixida contra o modo anterior de actividade, elimina o traballo e suprime a dominación das clases ao acabar coas clases mesmas xa que esta revolución é levada a termo pola clase á que a sociedade non considera como tal, non recoñece como clase e que expresa xa de por si a disolución de todas as clases, nacionalidades, etc., dentro da actual sociedade; e 4º que, tanto para xerar en masa esta conciencia comunista como para levar adiante a cousa mesma, é necesaria unha transformación en masa dos homes, que só poderá conseguirse mediante un movemento práctico, mediante unha revolución; e que, polo tanto, a revolución non só é necesaria porque a clase dominante non pode ser derrocada doutro modo, senón tamén porque unicamente por medio dunha revolución logrará a clase que derruba saír da lama na que está afundida e volverse capaz de fundar a sociedade sobre novas bases.

Marx, Engels, A Ideoloxía alemá, I, B, 3, 1845