David Hume

SECCIÓN VII. Sobre a idea de conexión necesaria. (Segunda Parte)

Non obstante, para acadar con prontitude unha conclusión sobre este argumento, que xa chegou demasiado lonxe, buscamos en van a idea de poder ou conexión necesaria en todas as fontes das que poderiamos supoñer que derivase. Aparentemente, nos casos particulares da operación dos corpos, non podemos descubrir, nin mediante o máis celoso exame, nada que non sexa que un evento segue a outro, sen chegar a identificar ningunha forza ou poder polo que opera a causa, nin ningunha conexión entre esta e o seu suposto efecto. A mesma dificultade dáse ao contemplar as operacións da mente sobre o corpo, onde observamos que o movemento deste último séguese da volición da primeira pero somos incapaces de observar ou concibir o vínculo que une o movemento e a volición, ou a enerxía pola que a mente produce este efecto. A autoridade da vontade sobre as súas propias facultades e ideas non é nin un chisco máis comprensíbel. De aí que, no seu conxunto, en toda a natureza non aparece nin un só caso de conexión que nos sexa concibíbel. Todos os eventos parecen estar completamente soltos e separados. Un evento segue ao outro, pero nunca podemos observar ningún vínculo entre eles. Parecen estar unidos pero nunca conectados. E como non podemos facernos ningunha idea de nada que non apareza nunca diante do noso sentido externo ou sentimento interno, necesariamente a conclusión parece ser que non temos idea algunha da conexión ou o poder, e que estas palabras non teñen absolutamente ningún significado cando as empregamos tanto nos razoamentos filosóficos como na vida ordinaria.

Sen embargo, aínda existe un método para evitar esta conclusión, e unha fonte que aínda non examinamos. Cando se nos presenta calquera evento ou obxecto natural, énos imposíbel, a pesar da nosa sagacidade ou capacidade de penetración, descubrir, ou sequera conxecturar, sen a experiencia, que evento resultará de iso, e tamén levar a nosa previsión alén do obxecto que se presenta de maneira inmediata á memoria e os sentidos. Incluso despois dun caso ou experimento no que observaramos que determinado evento segue a outro, non podemos formular unha regra xeral, nin predicir o que ocorrerá en casos similares; sendo xusto considerar unha temeridade imperdoábel xulgar o conxunto do devir da natureza a partir dun só experimento, por preciso ou infalíbel que este sexa. Pero cando unha especie determinada de evento estivo sempre, en todos os casos, unida a outra, deixamos de ter escrúpulos á hora de predicir un pola aparición do outro, e de utilizar ese razoamento, o único que pode confirmarnos calquera estado dos feitos ou da existencia. Entón chamamos a un obxecto causa e ao outro, efecto. Supoñemos que existe algunha conexión entre eles, algún poder nunha para producir de maneira infalíbel o outro, e que opera coa maior das certezas e a máis poderosa das necesidades.

Así, aparentemente, esta idea de conexión necesaria entre eventos xorde dunha serie de casos similares que se dan pola conxunción constante de ditos eventos; non porque esa idea poida ser suxerida nunca por ningún destes casos, aínda que se examine baixo todas as loces e posicións posíbeis. Sen embargo, nun número determinado de casos non hai nada distinto de cada caso particular que se supoña que sexa exactamente similar; agás, unicamente, que tras unha repetición de casos similares a mente déixase levar polo hábito: ante a aparición dun evento, espera o seu habitual seguimento, e cree que existirá. Esta conexión, polo tanto, que sentimos na mente, esta transición rutineira da imaxinación a partir dun obxecto a seu normal seguimento, é o sentimento ou a impresión da que formamos a idea de poder ou conexión necesaria. Non hai nada máis no caso. Contemplemos o tema desde todos os lados; non atoparemos nunca ningunha outra orixe a esa idea. Esta é a única diferenza que existe entre un caso, do que nunca podemos recibir a idea de conexión, e unha serie de casos similares, que a suxiren. A primeira vez que o home viu a comunicación do movemento a través do impulso, coma cando chocan dúas bólas de billar, non puido dicir que un evento estaba conectado ao outro; senón tan só que un estaba unido ao outro. Despois de que observara varios casos da mesma natureza, entón é cando di que están conectados. Que cambiou para que xurda esta nova idea de conexión? Nada, agás que el agora sente que estes eventos están conectados na súa imaxinación, e que pode predicir ao punto a existencia dunha pola aparición do outro. Xa que logo, cando dicimos que un obxecto está conectado a outro, só queremos dicir que adquiriron unha conexión no noso pensamento, e que dá lugar a esta inferencia pola que cada un se converte na proba da existencia do outro. Unha conclusión un tanto sorprendente, aínda que pareza fundamentada en suficientes probas, probas que non quedarán debilitadas por ningunha desconfianza xeral do entendemento, ou sospeita escéptica relativa a toda conclusión que sexa nova e extraordinaria. Non existen conclusións máis gratas para o escepticismo que aquelas que fan descubrimentos relativos á debilidade e as limitacións da razón e a capacidade humanas.

E que caso máis forte pode acharse da sorprendente ignorancia e debilidade do entendemento que o presente. Pois se existe algunha relación entre os obxectos que nos importe coñecer á perfección é, indubidabelmente, a de causa e efecto. Sobre ela se fundamentan todos os nosos razoamentos relativos ás cuestións de feito ou de existencia. Só por ela temos algunha seguridade relativa aos obxectos que non se atopan no testemuño presente da nosa memoria e sentidos. A única utilidade inmediata de todas as ciencias é a de ensinarnos a controlar e regular os eventos futuros mediante as súas causas. Polo tanto, a cada momento, os nosos pensamentos e investigacións empréganse nesta relación. E sen embargo, as ideas que formamos sobre isto son tan imperfectas que é imposíbel dar ningunha definición xusta da causa, agás a que se extrae de algo estraño e alleo a ela. Obxectos similares sempre están unidos ao similar. Disto temos experiencia. De acordo a esta experiencia, polo tanto, podemos definir que unha causa pode ser un obxecto, seguido doutro, e onde todos os obxectos similares ao primeiro son seguidos por obxectos similares ao segundo. Ou noutras palabras, onde, se o primeiro obxecto non se dese, o segundo nunca existiría. A aparición dunha causa sempre confire á mente, mediante unha transición do costume, a idea do efecto. Disto tamén temos experiencia. Podemos, polo tanto, e de acordo a esta experiencia, formar outra definición de causa, e chamala, un obxecto seguido doutro, e cuxa aparencia sempre conduce ao pensamento do outro. Pero aínda que estas dúas definicións se extraian de circunstancias alleas á causa, non podemos remediar este inconveniente, nin acadar unha definición máis perfecta que poida sinalar na causa a circunstancia que lle dea unha conexión co seu efecto. Non temos idea algunha sobre esta conexión, nin sequera unha afastada noción de que é o que podemos coñecer cando nos propoñemos indagar cal é a súa concepción. Dicimos, por exemplo, que a vibración deste cabo é a causa deste son particular. E que queremos dicir con esta afirmación? Ou ben que esta vibración é seguida por este son, e que todas as vibracións similares foron seguidas por sons similares; ou que esta vibración é seguida por este son, e que pola aparición dunha a mente anticipa os sentidos formando de maneira inmediata unha idea da outra. Podemos considerar a relación de causa e efecto baixo calquera destas dúas loces; pero máis alá non temos idea dela.

Recapitulando, xa que logo, os razoamentos desta sección: Toda idea está copiada dalgunha impresión ou sentimento que a precede, e alí onde non podamos achar ningunha impresión, podemos ter a certeza de que non existirá ningunha idea. En todos os casos particulares da operación de corpos ou mentes, non existe nada que produza ningunha impresión, polo que consecuentemente non pode suxerir ningunha idea de poder ou conexión necesaria. Sen embargo, cando aparecen moitos casos uniformes e o mesmo obxecto é sempre seguido polo mesmo evento, entón empezamos a ter a noción de causa e conexión. Entón sentimos unha nova emoción ou impresión, a saber, unha conexión, por costume, no pensamento ou na imaxinación, entre un obxecto e o seu habitual seguimento; e esta emoción é o orixinal daquela idea que estamos buscando. Pois como esta idea xorde dunha serie de casos similares, e non de ningún caso único, debe xurdir desa circunstancia na que a serie de casos difiren de todo caso individual. Pero esta conexión do costume ou transición da imaxinación é a única circunstancia na que difiren. En todo particular restante son similares. O primeiro caso que vimos do movemento comunicado polo choque entre dúas bólas de billar (para volver a este claro exemplo) é exactamente similar a calquera caso que poida, agora, ocorrer perante nós; agás tan só que, non puidésemos, nun principio, inferir un evento do outro; o que si podemos facer agora, despois dun devir tan longo de experiencia uniforme. Non sei se o lector aprehenderá ao punto este razoamento. Temo que, se multiplicase as palabras, ou se o lanzase baixo unha maior variedade de loces, este acabaría sendo máis escuro e intricado. En todo razoamento abstracto existe un punto de vista que, se conseguimos dar con el, levaranos máis lonxe á hora de ilustrar o tema que toda a elocuencia e as palabras do mundo. É este punto de vista o que nos propoñemos acadar, reservando as flores da retórica para os temas que se adapten mellor a elas.

Segundo a versión de michelle, para "A Filosofía no Bacharelato" Volver á primeira parte da Sección VII