Hume

Elabora un xuízo crítico sobre a concepción da causalidade en Hume.

Investigación sobre o entendemento humano

SECCIÓN VII. Sobre a idea de conexión necesaria. Primeira Parte

Polo tanto, para coñecer plenamente a idea de poder ou conexión necesaria examinemos a súa impresión, e co obxecto de achar con maior certeza a súa impresión, procurémola en todas as fontes das que poida derivarse.

Cando miramos en derredor aos obxectos externos e consideramos a operación das causas, nin nun só caso somos capaces de descubrir poder ou conexión necesaria algunha; calidade algunha que vincule o efecto á causa e converta a unha na consecuencia infalíbel da outra. Só atopamos que unha, efectivamente, segue de feito á outra. O impulso dunha bóla de billar acompáñase do movemento da outra. Isto é todo o que aparece ante os sentidos externos. A mente non percibe ningún sentimento nin impresión interna desta sucesión de obxectos. Consecuentemente, non existe, en ningún caso particular de causa e efecto, ningunha cousa que poida suxerir a idea de poder ou conexión necesaria.

A partir da primeira aparición dun obxecto, non podemos facer nunca conxecturas sobre o efecto que resultará desta. Sen embargo, se o poder ou enerxía de calquera causa puidese ser descuberto pola mente, seriamos capaces de prever o efecto, incluso sen a experiencia, así como, en principio, de pronunciarnos con certeza ao respecto polo mero uso do pensamento e o raciocinio.

En realidade, non existe nada na materia que amose nunca, mediante as súas calidades sensíbeis, ningún poder ou enerxía, nin que nos dea pé a imaxinar que podería producir cousa algunha, ou ser seguida por calquera outro obxecto que puidésemos denominar o seu efecto. A solidez, a extensión, o movemento, estas calidades son todas completas en si mesmas, e nunca apuntan a ningún outro feito que poida resultar delas. As escenas do universo cambian continuamente, e un obxecto segue a outro nunha sucesión ininterrompida, pero o poder ou forza que actúa sobre toda a maquinaria mantense completamente oculto, e non se descobre en ningunha das calidades sensíbeis do corpo. Sabemos que, de feito, a calor acompaña constantemente a chama, pero non podemos facer conxecturas nin imaxinar que conexión existe entre ambas. Así, é imposíbel que a idea de poder se derive da contemplación dos corpos cando están operando en casos concretos, porque os corpos nunca descobren ningún poder que poida ser o orixinal desta idea.

Xa que logo, dado que os obxectos externos tal e como aparecen ante os sentidos non nos dan ningunha idea de poder ou conexión necesaria ao operar en casos particulares, vexamos se esta idea pode derivar da reflexión sobre as operacións das nosas propias mentes, e ser copia dalgunha impresión interna. Pode dicirse que a cada momento somos conscientes do poder interno cando sentimos que, pola simple orde da nosa vontade, podemos mover os órganos do noso corpo ou dirixir as facultades da nosa mente. Un acto de volición produce movemento nas nosas extremidades ou suscita unha nova idea na nosa imaxinación. A esta influencia da vontade chamámoslle consciencia. De aí adquirimos a idea de poder ou enerxía, e a seguridade de que nós mesmos e todos os restantes seres intelixentes posúen poder. Esta idea, entón, procede da reflexión, posto que xorde de reflexionar sobre as operacións da nosa propia mente, e diante da orde que exerce a vontade tanto sobre os órganos do corpo como sobre as facultades da alma.

(...)

A maior parte da humanidade nunca atopa ningunha dificultade á hora de dar conta das operacións máis comúns e familiares da natureza, como a caída de corpos pesados, o crecemento das plantas, o nacemento dos animais, ou a nutrición dos corpos. Pero supoñamos que, en todos estes casos, perciben a propia forza ou enerxía da causa que a conecta ao seu efecto, e é para sempre infalíbel na súa operación. Adquiren, por un prolongado hábito, tal estado mental que, ao aparecer a causa, inmediatamente esperan con certeza o seu normal acompañamento, e apenas poden concibir como posíbel que de iso puidese resultar calquera outro evento. Só no descubrimento de fenómenos extraordinarios, tales como os terremotos, a peste e os prodixios de calquera tipo, atópanse en desvantaxe á hora de asignar a causa axeitada, e explicar a maneira na que esta produce o efecto. É común para os homes que se atopan en tal aperto recorrer a algún principio intelixente invisíbel para presentalo como causa inmediata daquel evento que lles sorprende e que, na súa opinión, non pode ser explicado polos poderes normais da natureza. Sen embargo, os filósofos, que levan as súas investigacións algo máis alá, perciben de contado que, incluso nos eventos máis familiares, a enerxía da causa é tan inintelixíbel como na máis inusual, e que só aprendemos pola experiencia a frecuente CONXUNCIÓN dos obxectos, sen poder comprender a súa CONEXIÓN. Aquí, pois, moitos filósofos creen que están obrigados pola razón a recorrer, en todas as ocasiones, ao mesmo principio, ao que a masa non recorre nunca agás en casos que parecen milagrosos ou sobrenaturais. Recoñecen que a mente e a intelixencia son non só a causa última e orixinal de todas as cousas senón tamén a causa inmediata e única de todos e cada un dos eventos que aparecen na natureza. Pretenden que eses obxectos comunmente chamados causas non son en realidade máis que ocasións, e que o verdadeiro e directo principio de efecto non é ningún poder ou forza da natureza senón unha volición do Ser Supremo, quen decide que tales obxectos particulares estean unidos para sempre. En vez de dicir que unha bóla de billar move a outra por unha forza que derivou do autor da natureza, é o propio Deus, din, quen, por unha volición particular, move a segunda bóla, quedando condicionado a esta operación polo impulso da primeira bóla, en coherencia con esas leis xerais que el estabeleceu para si mesmo no goberno do universo. Pero os filósofos, avanzando sempre nas súas investigacións, descobren que, á igual que somos totalmente ignorantes do poder do que depende a mutua operación dos corpos, non somos menos ignorantes dese poder do que depende a operación da mente sobre o corpo, ou do corpo sobre a mente, e tampouco somos capaces, xa sexa a partir dos nosos sentidos ou da consciencia de asignar o principio último nun caso máis que no outro. Polo tanto, a mesma ignorancia redúceos á mesma conclusión. Aseveran que a Deidade é a causa inmediata da unión entre alma e corpo, e que estes non son os órganos do sentido que, ao ser axitados por obxectos externos, produce sensacións na mente; senón que se trata dunha volición particular do noso Creador omnipotente o que excita tal sensación, como consecuencia de tal movemento no órgano. De maneira análoga, non é ningunha enerxía da vontade a que provoca o movemento dos nosos membros: é ao propio Deus, a quen lle comprace secundar o noso desexo, en si mesmo impotente, e dirixir ese movemento que erroneamente atribuímos ao noso propio poder e eficacia. Os filósofos tampouco se deteñen ante esta conclusión. En ocasións estenden a mesma inferencia ás operacións internas da propia mente. A nosa visión mental ou concepción de ideas non é máis que unha revelación que nos fai o Creador. Cando voluntariamente pensamos en calquera obxecto, e suscitamos a súa imaxe na imaxinación, non é a vontade a que crea esa idea; é o Creador universal quen lla descobre á mente e convértea en presente para nós.

Segundo a versión de michelle, para "A Filosofía no Bacharelato"