Elabora un xuízo crítico sobre a concepción orteguiana da filosofía, segundo o seguinte texto.
Que é filosofía? Lección IX
O concepto de filosofía en Ortega
A traxedia do idealismo radicaba en que despois de transmutar alquímicamente o mundo en 'suxeito', en contido dun suxeito, encerrábao dentro de si e logo non había maneira de explicar claramente como, se este teatro é só unha imaxe e un anaco de min, parece tan completamente distinto de min. Pero agora conquistamos unha situación completamente diferente: caemos na conta de que o indubidábel é unha relación con dous termos inseparábeis: alguén que pensa, que se dá conta e o outro de que me dou conta. A conciencia segue sendo intimidade, pero agora resulta íntima e inmediata non só coa miña subxectividade senón coa miña obxectividade, co mundo que me é patente. A coincidencia non é reclusión, senón ao contrario, é esa extrañísima realidade primaria, suposto de toda outra, que consiste en que alguén, eu, son eu precisamente cando me dou conta das cousas, do mundo. Esta é a soberana peculiaridade da mente que é preciso aceptar, recoñecer e describir con pulcritude, tal e como é, en toda a súa marabilla e estrañeza. Lonxe de ser o eu o fechado é o ser aberto por excelencia. Ver este teatro é xustamente abrirme eu ao que non son eu.
Esta nova situación xa non é paradoxal: coincide coa actitude nativa da mente, consérvaa e recoñece o seu bo sentido. Pero tamén salva da teses realista, que serve de base á filosofía antiga, O ESENCIAL DELA: que o mundo exterior non é ilusión, non é alucinación, non é mundo subxectivo. E todo isto conségueo a nova posición insistindo e depurando a tese idealista cuxa decisiva afirmación consiste en advertir que só existe indubidabelmente o que a min me parece existir. Ven vostedes como as ideas fillas, as verdades noveis, levan no ventre ás súas nais, ás verdades vellas, ás fecundas verdades vellas? Repitamos: toda superación é conservación. Non é verdade que radicalmente exista só a conciencia, o pensar, o eu. A verdade é que existo eu co meu mundo, en velo, imaxinalo, pensalo, amalo, odialo, estar triste ou alegre nel e por el, moverme nel, transformalo e sufrilo. Nada disto podería ser o eu se o mundo non coexistise comigo, ante min, ao meu derredor, apertándome, manifestándose, entusiasmándome, congoxándome.
Pero que é isto? Con que topamos indeliberadamente? Iso, ese feito radical de alguén que ve e ama e odia e quere un mundo e móvese nel e por el sofre e nel esfórzase -é o que desde sempre chámase no máis humilde e universal vocabulario "a miña vida". Que é isto? É, sinxelamente, que a realidade primordial, o feito de todos os feitos, o dato para o Universo, o que me é dado é... "a miña vida" -non só o meu eu, non a miña conciencia hermética, estas cousas son xa interpretacións, a interpretación idealista. Eme dada "a miña vida", e a miña vida é ante todo un acharme eu no mundo; e non así vagamente, senón neste mundo, no de agora e non así vagamente neste teatro, senón neste instante, facendo o que estou facendo nel, neste anaco teatral do meu mundo vital -estou filosofando. Acabáronse as abstraccións. Ao buscar o feito indubidábel non me encontro coa cousa xenérica pensamento, senón con isto: eu que penso no feito radical, eu que agora filosofo. Velaquí como a filosofía o primeiro que atopa é o feito de alguén que filosofía, que quere pensar o universo e para iso busca algo indubidábel. Pero atopa, nóteno ben, non unha teoría filosófica, senón ao filósofo filosofando, é dicir, vivindo agora a actividade de filosofar como logo, ese mesmo filósofo, poderá encontrarse vagando melancólico pola rúa, bailando nun dancing ou sufrindo un cólico. 0u amando a beleza transeúnte. É dicir, atopa o filosofar, o teorizar como acto e feito vital, como un detalle da súa vida e na súa vida, na súa vida enorme, alegre e triste, esperanzada e pavorosa.
O primeiro, pois, que ten que facer a filosofa é definir ese dato, definir o que é "a miña vida", "a nosa vida", a de cada cal. Vivir é o modo de ser radical: toda outra cousa e modo de ser o encontro da miña vida, dentro dela, como detalle dela e referido a ela. Nela todo o demais é e será o que sexa para ela, o que sexa como vivido. A ecuación máis abstrusa da matemática, o concepto máis solemne e abstracto da filosofa, o Universo mesmo, Deus mesmo, son cousas que encontro na miña vida, son cousas que vivo. E o seu ser radical e primario é, polo tanto, ese ser vividas por min, e non podo definir o que son en canto vividas se non descubro que é "vivir". Os biólogos usan a palabra "vida" para designar os fenómenos dos seres orgánicos. O orgánico é tan só unha clase de cousas que se atopan na vida xunto a outra clase de cousas chamadas inorgánicas. É importante o que o filósofo nos diga sobre os organismos, pero é tamén evidente que ao dicir nós que vivimos e falar de "a nosa vida", da de cada cal, dámoslle a esta palabra un sentido máis inmediato, máis amplo, máis decisivo. O salvaxe e o ignorante non coñecen a bioloxía, e, sen embargo, teñen dereito a falar de "a súa vida" e a que baixo ese termo entendamos un feito enorme, previo a toda bioloxía, a toda ciencia, a toda cultura -o feito magnífico, radical e pavoroso que todos os demais feitos supoñen e implican. O biólogo atopa a "vida orgánica" dentro da súa vida propia, como un detalle dela: é unha das súas ocupacións vitais e nada máis. A bioloxía, como toda ciencia, é unha actividade ou forma de estar vivindo. A filosofía, é, antes, filosofar, e filosofar é, indiscutibelmente, vivir - como o é correr, namorarse, xogar ao golf, indignarse en política e ser dama de sociedade. Son modos e formas de vivir.
Polo tanto, o problema radical da filosofía é definir ese modo de ser, esa realidade primaria que chamamos "a nosa vida". Agora ben, vivir é o que ninguén pode facer por min -a vida é intransferíbel-, non é un concepto abstracto, é o meu ser individualísimo. Por vez primeira, a filosofía parte de algo que non é unha abstracción.
(Obras completas, en castelán, Revista de Occidente e Alianza Editorial, 1983)